Leerlooien, het proces van a tot z uitgelegd

Leerlooien, een essentieel proces van huid naar bruikbaar leer. Leer is een natuur product dat weten we allemaal, maar hoeveel stappen worden er nu gezet voordat je het leer ziet dat wij verkopen of andere merken? Dat zullen we uitgebreid behandelen in deze blog over het looi proces. Veel lees plezier!

Leerlooien in een notendop

Het looi proces is essentieel om van een stuk huid uiteindelijk bruikbaar leer te maken. Eigenlijk is het simpelweg het conserveren van de huid van bijvoorbeeld een schaap, koe of kalf. Dit conserveren is nodig omdat de huid bestaat uit eiwitten en in het looi proces worden ervoor gezorgd dat deze eiwitten flexibel blijven.</p

Waarom leerlooien?

Leerlooien is het proces waarbij de huid van dieren wordt omgezet naar bruikbaar leer voor bijvoorbeeld kleding, schoenen, tassen, zitbank, accessoires en nog veel andere soorten producten. Wat er in feit gebeurd tijdens het looi proces is dat de eiwitten die in de huid zitten, onoplosbaar worden gemaakt. Dit is nodig om rotten te voorkomen uiteraard. Dus zonder dat de huid gelooid is kan leer niet gebruikt worden ter verwerking voor de kleding of lifestyle industrie. Het is essentieel dat dus alle elementen worden uitgeschakeld die kunnen gaan rotten.

Hoe lang duurt leerlooien?

De afgelopen jaren heeft de leerlooi industrie een ware transitie doorgemaakt. Eigenlijk vanaf de jaren 1900 is er een kantel punt te zien in de processen van het leerlooien.Tegenwoordig duurt het leerlooien veel korter dan jaren geleden. Toen moest je niet schrikken van een tot 1,5 jaar. Nu kun je wel uitgaan van ongeveer 4 weken. Uiteraard is het soms sneller, maar dat is afhankelijk van de afwerking van het leer.

In 7 stappen naar bruikbaar leer

De volgende stappen zijn nodig om te zetten om bruikbaar leer te produceren. Het zijn in totaal 7 stappen, moet je nagaan hoeveel werk hierin zit. Dat snap je ook ineens waarom leer relatief duur is. Bekijk hier de stappen van het looi proces:

• Stap een is het smarten van het leer: 

  • Deze stap kent kleine stapjes dat begint met het weken van het leer. Eerst wordt het leer dus geweekt in baden. Dat doen ze met warm water en kalk.
  • Tijdens dit proces worden bacteriën geactiveerd om het bindweefsel aan te tasten, en hierdoor laten de haren makkelijker los.

• Stap twee is het ontvlezen van de huid.

  • Vroeger legde ze het leer over een bok om vervolgens de vlees restanten weg te snijden, ze noemde de persoon die dit doet de Vlezer. Het proces van het vlees verwijderen noemen ze Vlezen.Tegenwoordig gebeurd dit mechanisch omdat het dan veel sneller kan en de vraag van de markt kan beantwoorden. 

• Stap 3 is het slipten van de huid.

  • Dit gebeurt niet altijd. Maar alleen als de huiden een bepaalde dikte heeft, dan zullen ze het leer splitsen. Dan kunnen ze er meer uit halen

• Stap 4 is niet altijd van toepassing maar wel bij huid met veel vet.

  • We hebben het dan over een huid van bijvoorbeeld een varken of een schaap.
  • Voor deze stap is het essentieel dat de huid in heet water wordt geweekt. Na een aantal minuten wordt de huid eruit gehaald en omgekeerd om een boomstam gelegd. Dan gaan de ambachtslieden met een bot mest (tegen de haar richting in) het vet (en talk) van de huid af schrapen.

• Stap 5 het looien 

  • Vroeger legde ze de huiden op elkaar gestapeld in een bad met tussen elke huid Eek. Dat is een gemalen prutje van eikenschors.
  • Vroeger moesten de huiden hier wel 1,5 tot 2 jaar in liggen. Tegenwoordig is dit nog maar 1 maand. Dit komt door de machines die nu gebruikt worden bij het proces.

• Stap 6 Afwerken is de vervolg stap na het looi proces

  • Soms is het nodig om het leer te lakken of te persen. Dat is uiteraard afhankelijk van het leer. Niet alleen lakken en persen zijn methoden die veel gebruikt worden maar ook Persen, bleken, invetten en uiteraard ook drogen. 
  • Het drogen van de huiden, dit gebeurde in donkere kamers waar de huiden opgehangen werden.

Vroeger werd en ook gewerkt met duivenpoep en hondenpoep, zoals hierboven beschreven. Maar met de komst van synthetische kleurstoffen en later enzymatische beitsen werd het gebruik van poep overbodig.

Hoe krijgt leer zijn kleur en structuur?

Leer kan geverfd worden, dat kan ik alle kleuren die er maar bestaan. Dit gebeurt bij de looier zelf. Hij stopt het leer dat eenzelfde kleur moet krijgen in een heel groot vat. Als het leer erin zit, dan voegt bij alleen nog wat kleurstoffen toe. Dan is het de beurt aan de machine, die moet vervolgens ronddraaien zodat alle huiden in het vat dezelfde kleur krijgen. Ook wordt er in dit proces, een van de laatste stappen, eventueel een kroko print of struisvogel print geperst in het leer.

Ook het leerkwartier schrijft (leuk artikel) over het looi proces, zie hier.

Werd er echt duiven poep gebruikt vroeger?

Ja, een hele duidelijke ja. Want niet alleen vroeger werd dit gebruikt, in Marokko gebruiken ze nog steeds duiven poep bij het leer looi proces. Sommige websites spreken zelf van hondenpoep dat tijdens het looien werd gebruikt. Je kunt je voorstellen wat voor geur de huid in combinatie met poep geeft, nou ja dit wil je je misschien niet voorstellen. Bah!

Waterdicht leer maken

Vroeger werd leer waterafstotend gemaakt door de huid in te smeren met traan en rundvet. Tegenwoordig maken veel bedrijven gebruik van impregneer spray.&nbsp

Leerlooien versnellen

Helaas wordt er om het proces van leer looien te versnellen vaak met chemische middelen gewerkt. Zo moet chroom gelooid leer altijd geneutraliseerd worden. Je kent het wel van die stukken leer die groenachtig (chroom-kleurig) zijn aan de achterkant. Dit zijn typische leer stukken die met chroom zijn behandeld.&nbsp

De geschiedenis van leerlooien

Vroeger was het leerlooien een ambacht dat alleen met natuurlijke middelen vervaardigd werd. Dat komt omdat ze toen nog niet andere middelen hadden, maar ook omdat de vraag nog niet zo groot was. Deze is gegroeid samen met de economie en de dus nam ook de vraag naar een sneller productie proces toe. Tijdens de industriële revolutie, die in Nederland (1850-1900) later kwam dan in Engeland (1750), werden er andere technieken bedacht om het proces van leer looien te versnellen.

Leerlooierijen in Nederland

Het traditionele leerlooien is vrijwel verdwenen uit Nederland. Er zijn nog een aantal bedrijven over die nog leerlooien maar de meest zijn opgedoekt helaas. Dit komt door de verandering in vraag en dus ook de verandering in het proces. Door veel meer machinaal te werken en dus het proces te versnellen wordt ook vaak chemische stoffen gebruikt. De regelgeving omtrent het gebruik van chemische stoffen is heel streng en wordt streng gehandhaafd. In Nederland bestonden de meeste looierijen in Noord-Brabant. Niet heel gek want in dit landschap hadden ze alle essentiële middelen en grondstoffen in overvloed. Veel bossen waar eikenbomen staan en veel beesten. De primaire werkzaamheden waren niet perse leerlooien het was meer dat deze zaken voor handelen lagen om te gaan doen. Maar ook omdat er veel armoede was onder de boeren.

Leerlooierijen in het buitenland

In Europa zijn er een aantal landen die heel goed zijn in het leerlooien en die dus bekend staan om hun goede kwaliteit. In Italië, Spanje, Engeland, Frankrijk en Marokko wordt goede kwaliteit leer gelooid. Ook in India en Pakistan wordt leer gelooid. Enkel in deze landen zijn de regels omtrent leerlooien niet zo streng als in de andere landen. Ze gaan anders om met arbeidskrachten en het milieu dan dat wij dit gewent zijn. Ook China en andere Aziatische landen produceren veel leer. Omdat het arbeidsloon daar lager ligt dan in Europa kunnen zij veel goedkoper leer produceren. 

Je kunt je voorstellen dat leer gelooid in Europa duurder is dan dat afkomstig is uit India, Pakistan, China, etc. 

Leerlooien zelf doen 

Zelf leerlooien is een klusje dat je niet in huis wil doen. Hierboven lees je waarom het niet te doen is om in huis leer te looien. Kijk maar eens naar het aantal stappen dat je moet zetten en ook wat je allemaal nodig hebt. 

Mocht je vragen en/of opmerkingen hebben over deze blog, laat het dan weten via info@puckdesigns.nl. 

Inspiratie voor dit stuk hebben we opgedaan via de websites: Wikipedia, het Leerkwartier, leer-info en Het Stenen tijdperk.